فراتحلیل تحقیقات عرفی شدن در ایران بر پایه شاخص های برگرفته از متون دینی

سؤال از وقوع یا عدم وقوع عرفی شدن در ایرانِ پس از انقلاب اسلامی، از دغدغه های مهم پژوهشگران حوزه جامعه شناسی دین در سال های اخیر بوده و پاسخ های متفاوتی از سوی آنان دریافت کرده است. این مقاله که با هدف بازنگری ابعاد تجربی این پدیده از منظری نسبتاً متفاوت تدوین شده است و برگرفته از پژوهشی میان رشته ای در زمینه ساخت نظریه عرفی شدن با رویکردی اسلامی است؛ با تکیه بر مجموعه ای از شاخص های عرفی شدن که از طریق استقرا و تأمل در آیات و احادیث اسلامی گردآوری شده اند و با فراتحلیل برخی پژوهش های تجربی که در سال های اخیر با موضوع عرفی شدن یا تحولات دین داری در ایران به انجام رسیده اند، به بررسی مجدد مسئله عرفی شدن در ایران پرداخته است. نتایج این بررسی، از کاهش نسبی تأثیر دین بر زندگی فردی و اجتماعی مردم حکایت دارند، هرچند در حال حاضر، این امر فقط در حوزه های خاص مناسک مذهبی، امور جنسی، مراجعات دینی و فعالیت های اقتصادی از پشتوانه تجربی قابل اعتمادی برخوردار است.